บุหรี่
ภัยร้ายที่ทำลายสุขภาพ เป็นต้นเหตุของโรคร้ายสารพัดโรค โดยเฉพาะมะเร็งปอด
ยิ่งสูบมากเท่าไหร่ยิ่งมีโอกาสเสี่ยงมากเท่านั้น
ซ้ำร้ายยังส่งผลกระทบต่อคนรอบข้างที่ได้รับควันบุหรี่นี้อีกด้วย
การเลิกบุหรี่จะส่งผลดีต่อตนเองและคนรอบข้าง ซึ่งสามารถทำได้ด้วยการบำบัดรักษาที่มาพร้อมกับความตั้งใจอย่างแท้จริง
ติดบุหรี่ ติดนิโคติน
ติดบุหรี่
หมายถึงการติดนิโคติน (Nicotine) ที่เป็นสารหลักที่อยู่ในบุหรี่ที่จะกระตุ้นการทำงานของสมองส่งผลให้หลั่งสารสื่อประสาทที่ทำให้รู้สึกดี
ผู้ที่ติดติดนิโคติน แม้จะรู้ว่าไม่ดีต่อสุขภาพแต่ก็ยังสูบต่อไป
นิโคติน
เป็นสารที่ทำให้ร่างกายรู้สึกดีและอารมณ์ดีในชั่วขณะ
ซึ่งเป็นเหตุผลที่ทำให้ผู้ติดบุหรี่อยากสูบต่อไปเรื่อย ๆ
และนำมาสู่การติดบุหรี่ในที่สุด ในขณะเดียวกัน
หากผู้ที่ติดบุหรี่หรือนิโคตินหยุดสูบบุหรี่กะทันหัน
จะส่งผลให้เกิดอาการข้างเคียงหรืออาการถอน เช่น หงุดหงิดและมีความวิตกกังวล
เป็นต้น
นอกจากผู้ที่สูบบุหรี่จะได้รับสารนิโคตินแล้ว
ยังได้รับสารพิษอื่น ๆ จากบุหรี่ เช่น คาร์บอนมอนอกไซด์ ทาร์หรือน้ำมันดิน
และสารหนู ซึ่งล้วนแล้วแต่ก่อให้เกิดโรคร้ายต่าง ๆ ไม่ว่าโรคหัวใจ
โรคหลอดเลือดในสมอง และโรคมะเร็ง
สัญญาณที่บ่งบอกว่าติดสารนิโคติน หรือติดบุหรี่ มีดังนี้
ไม่สามารถหยุดสูบบุหรี่ได้
แม้ว่าเคยพยายามเลิกอย่างจริงจัง แต่ก็ไม่สำเร็จ
เคยมีอาการถอนจากการพยายามเลิกบุหรี่
หากหยุดสูบบุหรี่แล้วมีอาการวิตกกังวล หงุดหงิด กระสับกระส่าย
ไม่สามารถจดจ่อกับอะไรได้นาน ๆ มีภาวะซึมเศร้า ความวุ่นวายใจ ฉุนเฉียว
รู้สึกหิวง่าย นอนไม่หลับ ท้องผูกหรือท้องเสีย
ไม่หยุดสูบบุหรี่แม้ว่าจะมีปัญหาสุขภาพ
ถึงแม้ว่าจะมีปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับปอด หัวใจ หรือเจ็บไข้ได้ป่วยต่าง ๆ
แต่ก็ยังไม่สามารถที่จะหยุดสูบได้
เลิกเข้าสังคมหรือหลีกเลี่ยงกิจกรรมสันทนาการบางอย่าง
ปฏิเสธการเข้าร้านอาหารที่ห้ามสูบบุหรี่ หรือหลีกเลี่ยงการเข้าสังคมกับเพื่อนหรือคนในครอบครัว
หรืออยู่ในสถานการณ์ใดที่ทำให้ไม่สามารถสูบบุหรี่ได้
วิธีการเลิกบุหรี่ให้ได้ผล
เมื่อตัดสินใจและมีความตั้งที่จะเลิกบุหรี่แล้ว
สิ่งที่ควรทำเป็นสิ่งแรกคือการตั้งเป้าหมายและวางแผนการรักษา
สิ่งที่จะส่งผลให้บรรลุเป้าหมายนั้นคือใจ การยับยั้งชั่งใจ ความพยายาม
และตัวช่วยเสริมที่สำคัญคือกำลังใจและการสนับสนุนจากคนรอบข้าง
วิธีเลิกบุหรี่นั้นมีให้เลือกหลากหลายวิธี
ไม่ว่าจะเป็นการปรึกษาเภสัชกรด้วยตนเอง หรือปรึกษาแพทย์
โดยการรักษาที่ถูกวิธีจะช่วยลดการเกิดอาการถอนจากการหยุดสูบบุหรี่ได้
ตัวช่วยที่ให้สารนิโคตินทดแทน
(Nicotine
Replacement Therapy: NRT) ช่วยให้มีการใช้นิโคตินในปริมาณที่น้อยลง
โดยที่ไม่ต้องได้รับสารพิษและสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพอื่น ๆ
ที่อยู่ในบุหรี่ นอกจากนั้นยังช่วยลดอาการถอนที่ไม่พึงปรารถนา เช่น อาการที่เกี่ยวกับอารมณ์และอาการอยากบุหรี่มาก
ๆ ซึ่งจะเกิดขึ้นเมื่อหยุดสูบบุหรี่
โดยยาที่ให้นิโคตินทดแทนมีให้เลือกใช้หลากหลายรูปแบบ ได้แก่ แผ่นแปะ หมากฝรั่ง
ยาเม็ด หรือสเปรย์ที่ใช้พ่นทางปากและจมูก
ยา Varenicline
เป็นยาที่ช่วยให้มีความอยากบุหรี่น้อยลงและช่วยให้เลิกบุหรี่ได้ในที่สุด
สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาขนาดใหญ่ เป็นกลุ่มยาที่ไม่มีนิโคตินเป็นส่วนประกอบ
แต่จะไปปรับที่สารสื่อประสาท นิโคตินออกฤทธิที่สมองได้น้อยลง ทำให้ลดความอยากลง
ซึ่งควรใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์เท่านั้น
ยาบูโพรพิออน (Bupropion)
เดิมทีแล้วเป็นยาที่ใช้ในการรักษาภาวะซึมเศร้า
ต่อมาพบว่าสามารถนำมาใช้ช่วยเลิกบุหรี่ได้
เป็นกลุ่มยาที่ทำให้นิโคตินออกฤทธิ์ที่สมองได้น้อยลง
และต้องใช้ยาตามแพทย์สั่งเท่านั้น
เข้าร่วมปรึกษาศูนย์บริการเลิกบุหรี่
ซึ่งมีผู้เชี่ยวชาญที่ได้รับการอบรมมาเพื่อให้คำปรึกษาในการเลิกบุหรี่โดยเฉพาะ
เป็นเหมือนการบำบัดรักษาทางจิต
เมื่อผู้ติดบุหรี่ได้รับการอบรมหรือได้รับการชี้แนะวิธีที่ถูกต้องของการเลิกบุหรี
ก็จะเป็นตัวช่วยที่มีประสิทธิภาพให้เลิกบุหรี่สำเร็จ
ในบ้านเรามีศูนย์บริการเลิกบุหรี่ทางโทรศัพท์แห่งชาติ (Thailand
National Quitline โทร. 1600)
รวมไปถึงวิธีที่ผู้ติดบุหรี่สามารถฝึกทำเองได้ง่าย
ๆ อย่างการหาความท้าทายใหม่ ๆ
ซึ่งในขณะที่กำลังติดบุหรี่ไม่กล้าทำหรือหลีกเลี่ยงที่จะไปในสถานที่นั้น ๆ เช่น
ไปที่ที่สูบบุหรี่ไม่ได้อย่างห้างสรรพสินค้า โรงภาพยนตร์ หรือพิพิธภัณฑ์
ชีวิตใหม่ ไร้บุหรี่
เมื่อใช้ชีวิตที่ปลอดบุหรี่ได้
นับว่าเป็นโอกาสดีที่จะสามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีสุขภาพดีขึ้น
และอาจหมายถึงมีชีวิตที่ยืนยาวขึ้น รายงานวิจัยหนึ่งได้ระบุว่า
หลังเลิกบุหรี่ได้นาน 1 ปี โอกาสเสี่ยงเป็นโรคหัวใจลดลงถึงครี่งหนึ่งจากเดิม
และหากหยุดได้นาน 15 ปี โอกาสเสี่ยงเป็นโรคหัวใจเทียบเท่ากับคนที่ไม่สูบบุหรี่
ชีวิตใหม่
ที่ไร้บุหรี่ ย่อมนำมาสู่คุณภาพชีวิตที่ดีกว่า ทำให้มีพลังในการใช้ชีวิตมากขึ้น
ร่างกายและจิตใจที่แข็งแรงขึ้น ระบบหายใจที่ดีขึ้น
ความสามารถในการรับรู้รสและกลิ่นดีขึ้น และยังทำให้สมรรถภาพทางเพศดีขึ้นอีกด้วย
นอกจากสุขภาพโดยรวมที่ดีขึ้นแล้ว ผลที่ได้ตามมาอีกอย่าง
คือช่วยให้หน้าดูไม่แก่ก่อนวัยหรือชะลอการเกิดริ้วรอยก่อนวัย รวมไปถึงประโยชน์อื่น
ๆ อีกมากมายจากการเลิกบุหรี่ ล้วนแล้วแต่นำมาสู่ชีวิตที่ดีกว่าอย่างเห็นได้ชัด
อย่างไรก็ตาม
ชีวิตที่ไร้บุหรี่นั้น ไม่ได้หมายความว่าจะไร้ซึ่งความเครียด ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว
คนที่สูบบุหรี่มักจะใช้เป็นข้ออ้างในการกลับมาสูบใหม่ เช่น ความเครียด
เพื่อเข้าสังคม โดยจุดนี้เองที่คนติดบุหรี่ควรให้ความสำคัญ
แทนที่จะใช้นิโคตินในการรับมือกับความเครียด ควรเรียนรู้หรือหาวิธีอื่น ๆ
ในการรับมือกับความเครียดแทน ซึ่งมีหลากหลายวิธีและหลากหลายช่องทาง
ไม่ว่าจะทางออนไลน์ ห้องสมุด ปรึกษาแพทย์ หรือปรึกษาผู้ให้คำปรึกษาสุขภาพทางจิต
การแก้ไขที่ต้นเหตุน่าจะเป็นวิธีที่ช่วยให้การเลิกบุหรี่ของคุณมีประสิทธิภาพและสำเร็จได้ในที่สุด
ไม่มีความคิดเห็น: